Ka shumë festivale, madje ka më shumë festivale sesa teatro dhe këtë e shoh si një fenomen që del nga papërgjegjësia, qoftë e komunitetit teatror, por edhe e ministrive e qeverive që i përkrahin këto festivale. Në parim nuk jam kundër festivaleve, mendoj se duhet të ketë, por jo kështu si janë këta. Festivalet ekzistuese janë thuaja se pa platforma, pa qëllime, pa synime, pa ndonjë karakter të vetin dhe të gjitha ngjasojnë me njëri tjetrin
Besfort IDRIZI lindi në Shkup, në vitin 1985. Shkollën fillore e kreu në sh.f. “Liria”, gjimnazin “Zef Lush Marku”. Studime deridiplomike në Universitetin “Kiril dhe Metodi”, Shkup, me mentor Refet Abazi, po ashtu edhe studimet pasuniversitare në këtë Universitet, me mentor Sllobodan Unkovski. Ka kryer edhe fakultetin e gjuhëve, kulturave dhe komunikimit – studime pasdiplomike, në drejtimin “Strategji mediave”, në Universitetin e Evropës Jug Lindore, Tetovë. Ai është i njohur në shumë role si në teatër ashtu edhe në filma, udhëheqës i programeve televizive si dhe njihet edhe si regjisor në skenën e teatrit. Si regjisor njihet me shfaqjet: “E vërteta e Marias ose të fshehtat e hanës” – L. Kola; “Rrobat e reja të mbretit” – H.K. Andersen; “Kërkohet kloun plak” – Matei Visniec; “Dashnori” – Harold Pinter; “Në botën e fabulave” – Ezopi (regjisor dhe aktor); “Personi i dyshimtë” nga Branisllav Nushiq; “Armiku i popullit” nga Henrik Ibsen (Asistent regjisor), etj… Si aktor është pa në skenë me: “Jeta me qira” nga Refet Abazi; “Opera e lypsarëve” nga Vaclav Havel; “Mbrojtja e Sokratit” nga Platoni; “Imagjinatorët” nga Dvejn Hartford; : “Orkestra” nga Zhan Anui; “Të njëjtë në mënyrë të ndryshme” nga Venko Andonovski; “Maçoku me çizme” sipas Sharl Peros; “Mirandolina” nga Karlo Goldoni; “Gjenerali i ushtrisë së vdekur” – I. Kadaresë; “Netë shqiptare” sipas Faik Konicës, Mitrush Kutelit, dhe Anton Çetës, etj. Ndërsa në film me“Bisedë për jetën” – film i metrazhit të shkurtër; “Fëmijët e babit tim” – dokumentar; “Koha e kometës”; “Shokë” – metrazh i shkurtër; “Hijet”; “Kthehem menjëherë – Godo”; “Karaulla”; “Mahalla jonë” – Serial për fëmijë, etj. Ka marrë pjesë në konferenca për tema të çështjeve të artit, brenda dhe jashtë vendit.
KOHA: Si lindi dëshira për të qenë artist?
IDRIZI: Së pari do të doja ta bëj një ndarje mes nocionit artist dhe aktor. Te ne shpeshherë këto dy nocione i përdorin si sinonime, por në të vërtetë nuk janë. Këtë e them, sepse sipas parimeve të artit, sidomos atij bashkëkohor, artist nuk mund të bëhesh, artist ose je, ose nuk je. Nuk do të doja kjo të tingëllon si ndonjë përcaktim poetik i plotësuar me ato frazat e njohura “shpirti i artistit” apo “artisti e sheh botë ndryshe” etj., por e them këtë duke u nisur nga parimi që çdokush mundet të jetë artist, përderisa veprimtarinë e tij e quan artistike. Këtu sigurisht se ka hapësirë të debatohet rreth vlerave dhe gjinive artistike, por në parim, titulli “artist” fitohet me vet përcaktimin e individit si i tillë. Ky përcaktim sigurisht se ka të bëjë shumë me botëkuptimet, pikëpamjet, mënyra e të menduarit dhe shumë karakteristika tjera, prej të cilave më e rëndësishmja është mënyra e të shprehurit. Tani do vazhdoj të përgjigjem se si lindi dëshira për t’u bë aktor, për të dalë përsëri te mënyra e të shprehurit. Asnjëherë nuk e kisha menduar veten si aktor, madje nuk e mendoja veten as edhe si artist, pa dallim se për çfarë arti bëhej fjalë. Besoj që kjo bindje e imja vinte nga eksperiencat dhe tentativat e mia të pasuksesshme lidhur me artet, që nga fëmijëria. Si fëmijë isha mjaft aktiv dhe prindërit e mi përpiqeshin që sa më tepër t’më angazhojnë, kështu që në mesin e angazhimeve, kurseve, sportit etj., më regjistruan edhe në orë për piano. Nuk u desh shumë kohë për t’u bindur që nuk kam talent për muzikë dhe se kot vetëm sa e harxhoj kohën atje dhe ia shkatërroj nervat profesorit. Pasi as për pikturë nuk kisha ndonjë shkathtësi të veçantë, e as po unë tregoja ndonjë interes, mbeti sporti dhe shkolla, apo shkenca. Mirëpo, ndodhi seriali “Mëhalla jonë”, ku sezonin e parë luajta në dy episode ku u njoha për së afërmi me aktrimin dhe mu hap një botë e re, për të cilën as që kisha menduar ndonjëherë. Atëherë isha në klasë të tetë dhe kisha kohë derisa t’më duhej ta përzgjedh profesionin tim. Fillimisht e mendoja aktrimin si profesion, por me kohë, në gjimnaz, mendoja edhe profesione tjera, prej të cilave përcaktimi për arkitekturë ishte ndër më seriozet. Dëshira për arkitekturë zgjati deri në vit të tretë në gjimnaz, kur kisha rastin të njihem për së afërmi me këtë profesion, madje edhe të filloj të përgatitem për studime, sa që fillova t’i mësoj programet për vizatim si “Autocad”. Mirëpo me kohë, sa më tepër që njihesha me këtë profesion, aq më shumë e shihja se nuk arrij të shprehem tërësisht përmes vizatimeve dhe projektimeve të objekteve të ndryshme. Kështu u ktheva përsëri te aktrimi, apo ndoshta më saktësisht kishte qenë, te teatri, për ku e ndjeja se mundem më lirshëm të shprehem dhe se teatri përputhet me mënyrën time të të menduarit dhe të shprehurit.
KOHA: Besfort, njiheni si aktor, por edhe si regjisor. Ku e gjeni veten më mirë duke marrë parasysh se regjisori është drejtuesi artistik i punës që kryhet për të vënë në skenë një pjesë teatrale ose për të bërë një film, ndërsa aktori ai që luan një rol në shfaqjet teatrale ose në filma kinematografikë?
IDRIZI: Nuk do të dija të përgjigjem në këtë pyetje, por po përpiqem t’i them dallimet mes aktrimit dhe regjisë dhe besoj që dalim edhe në ndonjë përgjigje. Në përgjithësi, në të dy rastet ndjehem mirë, pa dallim se a jam aktor apo regjisor. Por, ajo që më bëri ta vazhdoj shkollimin edhe për regji dhe të merrem edhe me këtë profesion kishte të bëjë, përsëri, me mundësinë për t’i shprehur idetë dhe qëndrimet e mia. Si aktor, shpeshherë nuk pajtohem me përzgjedhjen e pjesëve që vihen në skenë, me repertorët e teatrove, me motivet, idetë… thënë shkurt me politikën e teatrit. Regjia ma hapi një shteg ku jo vetëm përmes përzgjedhjes së teksteve që do t’i punoj, por edhe përmes konceptimit të shfaqjes kam liri më të madhe dhe arrij që gjërat për të cilat nuk pajtohem, të mos i them vetëm me fjalë si reagim, por edhe përmes shfaqjeve që i bëj, t’i artikuloj mendimet dhe qëndrimet e mia dhe në këtë mënyrë t’i aplikoj kundërshtimet. Në këtë mënyrë si regjisor angazhimin e kam më të madh, barrën e kam më të madhe, lidhem emocionalisht me shfaqjen dhe atë e ndjej tërësisht timen. Kjo është sa i përket regjisë, kurse sa për aktrimin, ai fal kënaqësi tjera, për të cilat si regjisor mundem vetëm t’ua kem zili aktorëve. Aktrimi ta jep mundësinë e veprimit këtu dhe tani, të jesh në kontakt me publikun, ta ndjesh çdo bebëz syri që të shikon e të përcjell me vëmendje. Të komunikosh me publikun në çdo lloj forme komunikimi, jo vetëm në mënyrë verbale dhe vizuale. T’i kalosh të gjitha gëzimet e tmerret e personazhit, së pari gjatë provave e mandej gjatë çdo shfaqje. Ta pasurosh veten me eksperienca e këndvështrime të personazheve dhe këtë në mënyrë të drejtpërdrejtë. Të vazhdosh të luash repriza, ta befasosh veten, ta befasosh publikun, por edhe ai ty. Tani që i thash këto, mendoj që si aktor më tepër e plotësoj veten shpirtërisht, ndërsa si regjisor e plotësoj më tepër, atë anën racionale dhe do thosha se më duhen që të dyja.
KOHA: Cila është fëmijëria juaj, ajo fëmijëri që thur ëndrra dhe më vonë tenton t’i realizosh ato dëshira të zjarrta?
IDRIZI: Kisha fëmijëri të mirë, të bujshme, me plot dashuri dhe përkushtim nga prindërit. E thash që parë, isha mjaft aktiv si fëmijë dhe prindërve ju duhej që t’më gjejnë aktivitete të ndryshme. Kështu ka qenë edhe me ëndrrat e mia fëmijërore. Ato ndryshonin shpesh. Isha shumë kureshtar, dhe vazhdoj të jem, sa që shprehja interesim për gjëra të ndryshme, por edhe lehtë e ndërroja fushën e interesimit. Në shumën e rasteve posa arrija të mësoj diçka, prej atij momenti e humbja interesimin për atë dhe gjeja diçka tjetër që më bënte kureshtar. Në ato momente kur nuk gjeja diçka të re për t’ma nxit kureshtjen, bëhesha i padurueshëm sidomos për familjarët që duhej të shpiknin gjëra të ndryshme për t’më mbajtur në humor të mirë. Kështu që nuk kam pasur ndonjë ëndërr të veçantë, apo ndonjë idhull që ta kisha si model dhe ta ndjekja në çdo hap, mirëpo prandaj kisha plot ëndrra që i ndërroja shpesh. Tani kur e mendoj, më duket që aktrimi ma mundëson pikërisht këtë kënaqësi, që me çdo rol, të bëhem kureshtar për gjëra të ndryshme që kanë të bëjnë me botën e personazhit dhe kështu vazhdoj që me çdo projekt ta ushqej kureshtjen time për gjërat e ndryshme.
KOHA: Mësimet e para për aktrim i keni marrë nga…?
IDRIZI: Kam parë dhe kam dëgjuar si shpeshherë aktorë të ndryshëm, madje edhe emra të mëdha të aktrimit, në pyetjet e tilla përgjigjen duke e lidhur aktrimin me fëmijërinë dhe me gënjeshtrat që fëmijët i bëjnë për të arritur ndonjë qëllim të vetin. Mirëpo, kjo mua nuk më duket si aktrim, sepse për mua ka dallim të madh mes gënjeshtrës, shtirjes dhe aktrimit. Kështu që eksperienca ime e parë me aktrimin ishte te “Mëhalla jonë” dhe në fakt aty edhe i mora mësimet e para për aktrim, që më vonë të vazhdoja me kurs të mbajtur nga aktori Dimçe Meshkovski dhe më vonë në fakultet nga profesori Refet Abazi.
KOHA: Keni qenë moderator i një televizioni, me program në sferën e kulturës, artit, shkencës. Cili ishte qëllimi i programit dhe misioni juaj?
IDRIZI: Në mediat e vendit, sidomos ato në gjuhën shqipe, ka mungesë të madhe të përmbajtjeve nga sfera e kulturës, artit, shkencës dhe veçanërisht të të arriturave të rinjve në këto fusha veprimi. Shumë më tepër ju jepet vëmendje politikanëve dhe disa kurioziteteve banale sesa kulturës dhe arsimit. Madje, edhe atëherë kur mediat mbulojnë ndonjë ngjarje nga këto sfera, mbulohen vetëm aferat, skandalet dhe dështimet, kurse shumë rrallë mund të dëgjojmë nga mediat të mbulohet ndonjë sukses. Mirëpo, për situatën e tillë nuk e kanë fajin vetëm mediat, sepse ato vetëm e reflektojnë gjendjen në shoqëri. Margjinalizimi i kulturës dhe arsimit në përgjithësi, vjen nga politikanët, dhe këtu i mendoj politikanët shqiptarë, të cilët duke mos parë interes financiar në këto fusha, i lënë ato pas dore dhe as që kërkojnë ndonjë llogari apo raport nga ata që janë emëruar prej tyre për të menaxhuar me këto lëmi. Nga kjo qasje e gabuar, rrjedh i gjithë mosinteresimi i shoqërisë në përgjithësi, apo interesimi vetëm kur ka të bëjë me ndonjë tender, abuzim dhe fenomene tjera të ndryshme, që nuk na mungojnë. Nisur nga kjo gjendje, qëllimi dhe ideja e emisionit ishte që t’ju jepet hapësira e merituar të gjithë atyre që arrijnë të korrin suksese dhe për të cilët nuk arrijmë të kuptojmë. Kështu që për 86 emisione që i kam mbajtur kam pasur mbi 130 të ftuar nga lëmi dhe mosha të ndryshme. Besoj që me këtë statistikë të vogël u bë diçka për ta nderuar gjendjen në shoqërinë tonë dhe për t’i promovuar vlerat e mirëfillta të kulturës dhe arsimit.
KOHA: E keni zbuluar veten se jeni moderator, por edhe personazh në “LajTme”, një edicion i lajmeve me nuanca të komedisë. Përse zgjodhët të jeni pjesë e këtij programi?
IDRIZI: Unë jam njëri nga ideatorët, themeluesit dhe krijuesit e “LajTme-ve”, kështu që nuk bëhej fjalë për ndonjë zgjedhje, të jem apo të mos jem pjesë e “Lajtme”, sepse unë isha aty që nga fillimi. Nëse flasim për zgjedhje, atëherë zgjedhja ishte t’i bëjmë, apo mos t’i bëjmë lajTmet. Sigurisht që, jo vetëm unë, por të gjithë që ishim në ekip, vendosëm që t’i bëjmë dhe kjo për arsye se e pamë që nga njëra anë, ne vet, kishim nevojë për t’i artikuluar mendimet dhe vështrimet tona kritike në mënyrën e LajTmeve, por njëkohësisht edhe audienca kishte nevojë për një edicion të tillë satirik. Këtë e pamë që para se të fillonim me Lajtmet, kur në portalin Almakos publikonim lajme satirike, prej të cilave më vonë lindën LajTmet.
KOHA: Ju keni luajtur role edhe në skenat teatrore, edhe në filma. Ku e gjeni veten më mirë dhe cilat bashkëpunime do t’i veçonit si më mbresëlënëse?
IDRIZI: Mes teatrit dhe filmit, do ta zgjidhja teatrin, dhe këtë e them vetëm për dy arsye. Së pari në teatër jam shumë më aktiv sesa në film dhe aty ndjehem në vendin tim. Jam shumë më rehat dhe i di të gjitha poret e teatrit. Mandej pa dallim se a jam në rolin e aktorit apo regjisorit, derisa e punojmë një shfaqje, e ndjej se si produkti final varet edhe nga unë, ndjesi që nuk e kam në film. Zakonisht në film aktorët trajtohen më mirë se në teatër, por ama në produktin final shpeshherë më ka ndodhur të jem i befasuar apo edhe të mos pajtohem me atë çfarë është bërë. Kjo ndodh në film për arsye se filmi kalon disa faza nga para-produksioni në produksion dhe post-produksion dhe gjatë këtyre fazave aktori nuk është i kyçur askund përpos gjatë xhirimit ndaj dhe vjen ajo ndjesia që filmin nuk e ke në dorën tënde si që është rasti me teatrin. Ndërsa sa për bashkëpunimet nuk do të dija çfarë të veçoj sepse të gjitha kanë vlerën e vet dhe nuk kam ndonjë bashkëpunim për të cilin pendohem, por ja do ta veçoja Bajrush Mjakun dhe të gjitha bashkëpunimet që i kam pasur me të, sepse ato bashkëpunime gjithmonë kanë qenë jetëgjata dhe me shumë prezantime, çmime e mirënjohje kombëtare dhe ndërkombëtare.
KOHA: Nuk gabojmë nëse themi se në hapësirat shqiptare kemi shumë festivale teatrore. Cila është përshtypja juaj mbi festivalet?
IDRIZI: Është e vërtetë që ka shumë festivale, madje ka më shumë festivale sesa teatro dhe këtë e shoh si një fenomen që del nga papërgjegjësia, qoftë e komunitetit teatror, por edhe e ministrive e qeverive që i përkrahin këto festivale. Në parim nuk jam kundër festivaleve, mendoj se duhet të ketë, por jo kështu si janë këta. Festivalet ekzistuese janë thuaja se pa platforma, pa qëllime, pa synime, pa ndonjë karakter të vetin dhe të gjitha ngjasojnë me njëri tjetrin. Kam përshtypjen se kjo ndodh për arsye se të gjitha festivalet janë vetëm për të siguruar të ardhura personale për organizatorët dhe prandaj programet dhe përzgjedhja e shfaqjeve bëhet në mënyrë shumë spontane. Kulmi i këtyre festivaleve është edhe ndarja e çmimeve dhe juria e festivalit, por të mos hy tani edhe atje. Mendoj që ajo që duhet të ndodh me festivalet është që të pakësohet numri i tyre dhe të bëhen më pak festivale, por ato të jenë me më tepër buxhet dhe më mirë të organizuara, të jenë me renome më të lartë dhe prestigjioze. Të mos jenë ato festivale kombëtare, si tani, por ndërkombëtare ku teatrot e vendeve të huaja do ta kishin për nder të vijnë e të marrin pjesë. Ku do të mund të ndiqeshin trendët dhe zhvillimet më të fundit teatrore të paktën në aspekt rajonal. Kështu kemi shumë festivale dhe asnjë dobi prej tyre.
KOHA: Repertori i teatrove shqiptare nuk numëron shumë shfaqje që ngjiten në skenat shqiptare, sidomos te teatrove në Maqedoni. Si e shpjegoni këtë pasivitet në skenat tona?
IDRIZI: Kjo është një situatë që ndodh gjithandej nëpër institucionet në vend dhe e njëjta reflektohet edhe në teatër. Repertori i teatrove, numri i shfaqjeve, numri i reprizave varen nga stafi udhëheqës i teatrit, por kur ata nuk kanë kujt t’i japin llogari për punën e bërë, sigurisht që nuk do përpiqen t’i kryejnë obligimet e veta, madje edhe ato pak gjëra që i bëjnë, i bëjnë vetëm sa për t’i arsyetuar fondet që i marrin nga ministria për t’i realizuar shfaqjet dhe në ndërkohë po ato fonde i shfrytëzojnë për lukset dhe teket e veta. Përderisa teatrot maqedonase arrijnë që me paratë e biletave të bëjnë edhe nga dy shfaqje veç atyre që i ka përkrahur ministria, në teatrot shqiptare në vend, për arsye të mos angazhimit rreth sigurimit të publikut, këto mjete mungojnë dhe ata i shfrytëzojnë mjetet financiare të dedikuara për prodhimin e shfaqjeve për t’i harxhuar ato për nevojat e tyre (telefona, udhëtime, dreka, darka etj.). E gjithë kjo sigurisht që shkon në dëm të teatrit, të publikut, të aktorëve dhe të gjithë shoqërisë, sepse fundja kjo nuk është fenomen i cili ndodh vetëm në teatër. Kjo ndodh në të gjitha institucionet dhe strukturat qofshin ato vertikale apo horizontale. Prandaj vijmë në pozitë që të kemi lider i cili asnjëherë nuk ka shkuar në vendin e tij të punës dhe nuk ka kryer asnjë obligim për çfarë merr pagë mujore. Kemi ministra që janë jo kompetent për pozitën e tyre, kemi administratorë që as që shkojnë në punë, madje nuk e dinë as edhe se ku punojnë e kështu me radhë. Tani kur i kemi parasysh të gjitha këto, sigurisht që do kemi edhe teatro që nuk bëjnë shfaqje, do kemi edhe aktorë që janë më aktiv në kafene dhe rrjete sociale sesa në skenë, por pse jo edhe publikë që do refuzojë të vijë e t’i sheh në skenë të njëjtët aktorë që një natë para i ka parë në gjendje dhe rrethana të pa lakmueshme nëpër kafenetë lokale.
KOHA: Karakteristike e disa viteve të fundit është mungesa e autorëve shqiptarë dhe dominimi i autorëve të huaja. Pse anashkalohen dramaturgët shqiptarë?
IDRIZI: Ky problem nuk është edhe aq i thjeshtë dhe i njëanshëm. Së pari nuk mendoj që edhe aq shumë anashkalohen autorët shqiptarë, sidomos duke e pasur parasysh kuantitetin dhe kualitetin e dramaturgjisë shqiptare. Me këtë nuk dua ta fajësoj ndokënd nga dramaturgët shqiptar, por mendoj që teatrot dhe regjisorët kanë mundësi për të zgjedhur tekste dhe autorë nga e gjithë bota dhe kur veçse ekziston kjo mundësi, teksti i autorit shqiptar do duhej të ofronte diçka që nuk mund ta ofrojnë tekstet e autorëve të huaj. E vërteta është që autorët shqiptar që e ofrojnë këtë janë të paktë, por nga ana tjetër edhe pse janë të paktë, dramaturgjia shqiptare zë vend të vet në skenat e teatrove tona. Këto raste mund t’i shohim jo vetëm në Shkup, por edhe në Kosovë e Shqipëri. Thuaja se të gjitha teatrot vënë së paku nga një tekst të autorit shqiptar në vit.
KOHA: Vënia në skenë e autorëve të huaj, në të shumtën e rasteve shpjegohet si zgjedhja më e zgjuar për reduktimin e shpenzimeve?
IDRIZI: Jo çdo herë. Sigurisht se ka raste të tilla, sidomos kur punohet ndonjë tekst që nuk ka të drejta autoriale, si që janë rastet me autorët e vdekur para më shumë se 50 vite (nëse nuk jam gabim për këtë), por ka edhe raste kur autorët e huaj nuk kërkojnë asnjë detyrim, për arsye se shumat që ata i marrin dhe i sigurojnë nga teatrot botërore janë marramendëse për ne dhe kështu i dhurojnë të drejtat autoriale, mirëpo ka edhe raste kur autorët e huaj kanë paditur teatro dhe produksione të vendit. Kështu që ka nga të gjitha rastet dhe asnjëherë nuk do të thotë se nëse punohet tekst i ndonjë autori të huaj, shpenzimet do të reduktohen. Mandej përzgjedhja e tekstit asnjëherë nuk bëhet duke i analizuar shpenzimet, por çdoherë ndodh e kundërta. Një herë përzgjidhet teksti e mandej kërkohen mjete dhe fonde për realizimin e projektit.
KOHA: Keni vizituar Bunk’Art-in, dhomat e errëta të diktatorit Enver Hoxhës, çfarë ndjesie ju dha vizita?
IDRIZI: Po, derisa isha në Tiranë ku punoja shfaqjen e “E vërteta e Marias” nga Lisandri Kola (ja një autor shqiptar), gjatë qëndrimit tim dymujor, kisha kohë që të vizitoj më tepër vende dhe institucione kulturore e turistike, jo vetëm Bunk’Art-in. Por, pata fatin që në atë kohë të hapet edhe Bunk’Art 2, kështu që nuk mundesha të mos shkoj dhe të shoh nga afër se çfarë ka ndodhur dhe si shqiptarët e Shqipërisë e kujtojnë atë kohë. Si në Bunk’Art 1, po ashtu edhe në 2, ndjesia ishte e njëjtë. Nga njëra anë, si një lloj turisti në Shqipëri, sigurisht që isha kureshtar, por edhe gjërat i shikoja me një distancë duke mos e përfshirë veten as po të kaluarën, qoftë individuale apo dhe familjare e shoqërore, në ato histori të tmerrshme dhe absurde. Mirëpo nga ana tjetër mundesha edhe t’i kuptoj njerëzit e atjeshëm që i kanë kaluar ato tmerre, se si reagojnë kundër Bunk’Art-it, duke e konsideruar si goditje e radhës ndaj viktimave të komunizmit, sepse viktimat e komunizmit kujtohen pikërisht në vendet ku janë viktimizuar. Në këtë mënyrë, ata që kanë qenë viktima të sistemit të atëhershëm, tani ju hapën varret e vjetra dhe shkelet mbi to. Kështu që kisha një përzierje emocionesh edhe para se të hyj atje dhe t’i shoh ekspozitat, ndërsa ekspozitat ishin vërtetë mbresëlënëse, në aspektin e çmendurisë dhe paranojës që ka ekzistuar dhe që si përbindësh është ushqyer me jetët dhe lumturinë e popullit të vet. Ishte vërtetë e pashpjegueshme çfarë terrori është ushqyer ndaj popullit të vet, pa pasur asnjë arsye logjike dhe me të vetmin qëllim, për ta mbajtur popullin sa më të shtypur për ta përforcuar pozitën, pushtetin dhe dominimin e vet diktatorial.
KOHA: Cila është rëndësia e familjes, shoqërisë dhe teatrit?
IDRIZI: Deri para disa viteve ekzistonte definicioni që thoshte se familja është qeliza e shoqërisë, mirëpo viteve të fundit me të gjitha ndryshimet shoqërore, familja e humbi pozitën e vet dhe tani individi është në qendrën e saj. Por, ky ndryshim akoma nuk ka zënë rrënjë në shoqërinë tonë, sepse te ne ende familja luan rol shumë të rëndësishëm në jetën e individit. Kjo për më tepër arsye, si nga aspekti financiar, ashtu edhe nga ai tradicional. Kështu që te ne vazhdon familja të jetë shumë e rëndësishme në shoqëri dhe ta mbajë pozitën e qelizës. Prej këtu fillon të formohet edhe shoqëria, apo më saktësisht, shoqëria është një pasqyrë e familjeve tona dhe jo rastësisht problemet të cilat ekzistojnë në shoqërinë tonë janë tipike për ne, sepse të njëjtat probleme mund t’i shohim edhe në familjet tona si një mikrokozmos. Ndërsa sa i përket teatrit, varet se për çfarë teatri flasim dhe si e konceptojmë nocionin teatër. Nëse flasim për teatrin me “T” të madhe, pra për ndonjë institucion teatror, atëherë do thosha që ky teatër është gati se i parëndësishëm. Mirëpo nëse flasim për teatrin me “t” të vogël, pra nëse flasim jo për teatrin si institucion, por për teatrin si art, atëherë rëndësia e tij ka qenë dhe do mbetet shumë e madhe. Kështu ka qenë me teatrin që nga formimi i tij, në antikë, dhe të njëjtën pozitë ka vazhduar ta mbajë gjatë tërë ekzistimit të vet, duke ju bërë ballë edhe kohëve më të errëta të historisë njerëzore dhe duke ju paraprijë të gjitha ndryshimeve shoqërore. Kështu që teatri me “t” vazhdon edhe në ditët e sotme ta mbajë këtë pozitë.